Waar staan we op financieel gebied

De Jaarstukken 2023 sluiten af met een positief saldo van € 4,3 miljoen. In de 4^e kwartaalbrief 2023 werd nog een positief saldo van € 0,5 miljoen verwacht. Uiteindelijk is het saldo € 3,8 miljoen positiever dan verwacht.

Belangrijke oorzaak van het positieve saldo is dat we in 2023 niet aan alle werkzaamheden zijn toegekomen die we ons hadden voorgenomen in de begroting. Bovendien ontvingen we vanuit het Rijk in december nog extra gelden voor werkzaamheden die we in 2024 gaan inzetten. In totaal betreffen deze gelden een bedrag van € 2,2 miljoen. Onderstaand een overzicht van de over te hevelen budgetten.

De capaciteit van onze organisatie stond in 2023 onder druk. We hadden te maken met veel vacatures, een krappe arbeidsmarkt en een hoog ziekteverzuim. Gevolg hiervan is dat we ondanks onze inspanningen niet alle ambities die we ons in de begroting hadden voorgenomen in 2023 konden realiseren. Hier gaan we, zoveel als mogelijk, in 2024 alsnog invulling aan geven. Dat heeft logischerwijs ook gevolgen voor de ambities die we nu voor 2024 gepland hebben. Bijsturing hierop is noodzakelijk en vindt plaats via de "Midterm review" en de reguliere planning- en controldocumenten.

Aan het einde van dit hoofdstuk is een tabel opgenomen is een overzicht opgenomen hoe het resultaat tot stand is gekomen. Het overzicht geeft inzicht in de grootste afwijkingen. Verderop in de jaarstukken is per programma een gedetailleerde analyse terug te vinden.

De regelgeving schrijft voor dat het rekeningresultaat bestaat uit een resultaat voor verrekening met de reserves en een resultaat na verrekening met de reserves. Deze opbouw ziet er als volgt uit:

Wij stellen voor het positieve resultaat van € 4,3 miljoen conform bestaand beleid in de Algemene Reserve te storten.

In 2024 vragen we via de kwartaalbrieven de over te hevelen budgetten aan. In 2023 namen we alle overhevelingen uit 2022 mee in de eerste kwartaalbrief van 2023. Dat doen we in 2024 anders. Pas als blijkt dat er geen nieuw incidenteel budget is en er voldoende capaciteit is om de taak uit te voeren nemen we de overheveling in 2024 op. Zodoende voorkomen we dat de overhevelingen opstapelen.

In 2023 leiden de overhevelingen tot een positief effect op het rekeningsaldo. Dit saldo storten we in de Algemene Reserve. In 2024 verrekenen we de overheveling wederom met de Algemene Reserve. Zodoende hebben de overhevelingen niet opnieuw invloed op het rekeningresultaat in 2024.

Rechtmatigheidsverantwoording

Nieuw in 2023 is de verantwoording van het college over de rechtmatigheid. In de rechtmatigheidsverantwoording rapporteren we een totaal aan afwijkingen van € 7,5 miljoen. Volgens de afspraken in de Financiele verordening 2023 is hiervan € 6,5 miljoen aan te merken als acceptabele overschrijding.

De raad heeft de verantwoordingsgrens bepaald op 2% van de totale lasten inclusief de dotaties aan de reserves. De verantwoordingsgrens is daarmee bepaald op € 2,4 miljoen. De door ons geconstateerde afwijkingen overschrijden de verantwoordingsgrens.

De rapportagegrens voor de toelichting van de geconstateerde afwijkingen is € 100.000. In de paragraaf Bedrijfsvoering zijn de afwijkingen toegelicht.

Reservepositie

De grootste verrekeningen met de reserves zijn het gevolg van de in december 2023 vastgestelde "Nota reserves en voorzieningen 2023". Besloten is zes reserves op te heffen en te storten in de Algemene Reserve. Deze wijzigingen zijn verwerkt in deze jaarstukken.

Het op peil brengen van de voorzieningen door directe verrekening met de Algemene Reserve is nieuw en ook vastgelegd in de Nota reserves en voorzieningen 2023". Dergelijke mutaties hebben nu geen invloed meer op het rekeningsaldo.

Gelijktijdig met de jaarstukken wordt het Meerjarenperspectief grondzaken 2023 ter vaststelling voorgelegd. Hierin staan de verrekeningen met de Reserve en Voorziening Grondzaken nader toegelicht.

Financieel beleid is het saldo van de jaarrekening te storten in de Algemene reserve, hierdoor neemt het weerstandsvermogen verder toe.

Algemene reserve / weerstandsvermogen

Onderstaand de stand van de Algemene reserve per 31 december 2023.

De algemene reserve is in 2023 verder toegenomen waardoor de weerstandscapaciteit is vergroot. Voor de lopende grondexploitaties waar verliezen verwacht worden is de ' Voorziening Verlies Grondzaken' aangevuld vanuit de Reserve grondzaken.

Het woningtekort is groot en de ambitie voor meer sociale woningen leveren in samenhang met de beperkte grond die aanwezig is, risico’s op voor nieuwe grondexploitaties.

We leven in economisch onzekere tijden. De inflatie is hoog, de prijzen voor grondstoffen zijn enorm gestegen en ook de rente stijgt. Al deze ontwikkelingen hebben een negatieve invloed op onze grondexploitaties. Voor het opvangen van negatieve resultaten zijn we verplicht een voorziening aan te leggen (Voorziening Verlies Grondzaken). Om de Voorziening Verlies Grondzaken op het gewenste niveau te houden verrekenen we met de Reserve Grondzaken. De reserve Grondzaken is  goed gevuld, daarmee zijn we in staat negatieve ontwikkelingen op te vangen.

De structurele risico's zijn dit jaar niet toegenomen maar de verwachtte effecten komen wel dichterbij. Door de trage kabinetsvorming blijven de gemeenten langer in onzekerheid over de groei of krimp van het Gemeentefonds. Nog steeds staat voor 2026 een forse krimp gepland.

Ook de herverdeling van het Gemeentefonds heeft voor Diemen grote negatieve gevolgen. Het nu geprognosticeerde nadeel is op basis van de informatie uit de Meicirculaire 2022 en bedraagt € 2,9 miljoen structureel. Het is nog niet duidelijk welke compensatie en ingroeiregeling het Rijk hier tegenover zet en wanneer de compensatieregeling vervalt.

Voor het structurele begrotingsevenwicht brengen de inflatie, de energiecrisis en de stijgende rente risico's met zich mee. De inflatie en de energieprijzen lijken enigszins te stabiliseren. De rente stijgt nog snel. In de planning- en controlproducten blijven wij u informeren over de ontwikkelingen. In de kadernota geven we aan welke uitgangspunten we voor 2025 en verder aanhouden. In 2023 zijn vooral de energieprijzen hoog. Bovendien heeft er in 2023 een afrekening over 2022 plaatsgevonden.

Conclusie

2023 kunnen we financieel gezien positief afsluiten. Verhoudingsgewijs hadden we meer meevallers dan tegenvallers. Zo ontvingen we extra Rijksmiddelen voor de uitbetaling van de energietoeslag, hadden we hogere belastingopbrengsten en ontvingen we door een financieringsoverschot in combinatie met een hoge rente meer renteopbrengsten.

Door het opheffen van enkele bestemmingsreserves en het storten van het positieve rekeningsaldo in de algemene reserve is onze algemene reservepositie verbetert. Deze goede reservepositie geeft ons in de toekomst enig comfort, zeker gezien de financiële risico's die zich vanaf 2026 voor gaan doen.

Verklaring van het resultaat

Onderstaand een overzicht van de belangrijkste afwijkingen die zich sinds de 4e kwartaalbrief 2023 hebben voorgedaan. Verderop in de jaarrekening vindt u per programma een overzicht van afwijkingen met toelichting.